Er zijn twee hoofdredenen om het hooi van jouw paard te weken; om stof en schimmels te verminderen, of om de hoeveelheid suikers te verlagen. Dit kan belangrijk zijn voor paarden met luchtwegproblemen zoals equine asthma of voor paarden die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid, insulineresistentie of zelfs EMS/PSSM. Maar wat gebeurt er nu eigenlijk echt met het hooi tijdens het weken? En hoe kun je dat het beste aanpakken zonder dat je paard belangrijke voedingsstoffen mist?
Wat laat het onderzoek zien?
Bij onderzoek* werd het hooi in water van 20°C geweekt, met verschillende tijdsduur: 15 minuten, 30 minuten, 60 minuten en 12 uur. Daarna liet men het hooi 20 minuten uitlekken. De onderzoekers hebben gekeken naar het effect op het energiegehalte, eiwit- en aminozuurgehalte, en de waarden van mineralen en spoorelementen. Opvallend: de grootste verliezen ontstonden al bij kort weken (15–30 min). Lang weken (bijvoorbeeld 12 uur) bracht nauwelijks nog extra effect, maar wel meer risico op bederf.
Energie
Al na 15 minuten weken daalde het totale energiegehalte van hooi met 5–15%, en het suikergehalte met 10-15%. Na 30 minuten daalt het totale energiegehalte met 10-20%, en na 60 minuten met 15-25%. Voor de suikers is het verlies na 30 minuten 15-25% en na 60 minuten 25-35%
De exacte percentages hangen af van het type hooi, de watertemperatuur (warm water spoelt meer uit dan koud water), en hoe goed het hooi is ondergedompeld. Bij langer dan een uur weken neemt het energie- en suikergehalte in het hooi niet zo snel meer af, je haalt er dan weinig méér suikers uit, maar je verliest wél meer andere voedingsstoffen, zoals mineralen.
Eiwit
Weken heeft geen grote invloed op het eiwitgehalte van hooi, het verlies aan ruw eiwit na weken is minimaal (vaak <5% verlies, zelfs na lang weken). Het grootste deel van het eiwit in hooi zit stevig verankerd in de celwanden. Daardoor lossen ze nauwelijks op wanneer het hooi in water wordt ondergedompeld.
Mineralen
Weken beïnvloedt ook het mineralengehalte van hooi. Onderzoek richtte zich vooral op calcium, fosfor, kalium en magnesium, maar ook zink, koper, ijzer en mangaan ging verloren.
Calcium: Bij rijper hooi is er geen noemenswaardig verlies bij weken. Bij jonger, minder stengelig hooi kan wel wat calcium verloren gaan bij langdurig weken.
Fosfor: Fosfor is minder stabiel. 15-60 minuten weken kan leiden tot een verlies van 25-35%, terwijl 12 uur weken zelfs 45-65% verlies kan opleveren. Dit kan de calcium-fosforverhouding in het dieet verstoren, waardoor aanvulling van fosfor nodig kan zijn.
Kalium: Kaliumverliezen zijn het grootst. Na 30-60 minuten weken gaat 30-65% verloren, bij 12 uur weken zelfs 70-80%. Warm water zorgt voor een groter verlies dan koud water. Omdat kalium in hooi vaak ruim aanwezig is, is dit verlies meestal niet schadelijk — het kan zelfs gunstig zijn voor paarden met HYPP (hyperkalemische periodieke verlamming), die baat hebben bij een lager kaliumgehalte.
Magnesium: Het verlies is afhankelijk van de weekduur; na 12 uur weken kan 33-45% van het magnesium verloren gaan.
*Bochnia, M., Heinrich, C., & Vervuert, I. (2021). Effect of soaking on nutrient and mineral concentrations in hay for horses. Journal of Equine Veterinary Science, 102, 103659.
*Martinson KL, Jung H, Hathaway M, Sheaffer C. (2011). The effect of soaking hay on dry matter loss and fructan removal. Journal of Equine Veterinary Science 31: 278-279
Wat betekent dat voor jouw paard?
Hoewel weken helpt om stof en suikergehalte te verlagen, betekent het ook dat je paard mogelijk te weinig energie binnenkrijgt, waardoor hij af kan vallen of de prestaties teruglopen. Ook kan het zijn dat jouw paard essentiële mineralen en spoorelementen mist, die nodig zijn voor bijvoorbeeld sterke botten, een gezonde stofwisseling en een goede werking van zenuwen en spieren. Vooral voor drachtige merries, jonge paarden in de groei, sportpaarden en senioren met hogere voedingsbehoeften kan dit gevolgen hebben. Zij hebben vaak een hogere behoefte aan eiwitten en mineralen.
Hoe zit het met de hygiëne?
Weken vermindert het aantal stofdeeltjes in hooi aanzienlijk (tot wel 90%). Dat is een groot voordeel voor paarden met gevoelige luchtwegen, maar nat hooi bederft ook snel. Het is een ideale broedplaats voor bacteriën en schimmels als je het na het weken te lang laat liggen.
Voer geweekt hooi dus direct na het weken en een half uurtje uitlekken. Laat het nooit in de zon of in een warme stal liggen.
Wat zijn de praktische overwegingen bij het weken van hooi?
Voor goed resultaat is heel lang weken niet nodig, zeker niet bij lauwwarm water. Beperk de weektijd tot 15-60 minuten, dat is vaak voldoende om stof en suikers te verminderen. Langer weken voegt weinig toe en verhoogt het risico op bacterie- en schimmelgroei.
Voeg daarnaast altijd een balancer toe. Zo vul je de verliezen van mineralen, eiwitten en aminozuren eenvoudig weer aan, zonder onnodige suikers of energie.
Het hooi stomen kan een goed alternatief zijn voor astmatische paarden. Het doodt het grootste deel van de aanwezige schimmels en bacteriën, verlaagt het stofgehalte zeer sterk en behoudt meer voedingsstoffen dan bij weken. Het nadeel; om het suikergehalte te verlagen is het niet geschikt, en een goede hooistomer is duur in aanschaf en gebruik.
Conclusie
Het weken van hooi kan nuttig zijn voor paarden met stof- of suikergevoeligheid, maar het heeft ook duidelijke nadelen die je moet opvangen:
✔ Wees bewust van voedingsverliezen.
✔ Voeg tekorten aan met een balancer.
✔ Houd de weektijd kort en voer direct na het weken.
✔ Overweeg stomen als een duurzamere optie bij astma.
Door slim te weken (of te stomen) kan je ervoor zorgen dat je paard schone, veilige én passende voeding krijgt.